Mirzo Ulug`bek hayoti va faoliyati.

Muhammad Tarag'ay Ulug'bek (1394 yil 22 malt, Sultoniya shahri, Eron Ozarbayjoni - 1449 yil 27 oktyabr, Samarqand) o'zbek xalqi tarixida buyuk astronom va matematik, davlat arbobi sifatida iz qoldirgan. Shohruxning 0' g'li, Amir Temurning nabirasidir Sohibqironning ”besh yillik
39
yurish”ida (1392-96) Iroqdagi Mordin qal’asini qamal qilish chog'ida tug'ilgan. Sharafuddin Ali Yazdiy ”Zafarnoma” asarida yozishicha, Amir Temur huzuriga Chopar kelib Ulug'bekning tug'ilgani va munajjimlar bu nevara kelajakda ham olim, ham hukmdor bo'lishini bashorat qilganlari xushxabarini yetkazadi. Sohibqiron xursandligidan Mordin qal’asi qamalini to'xtatib, uning xalqiga yuklangan to'lovni bekor qiladi. Uning 0' z nabirasiga Muhammad Tarag'ay va Ulug'bek deb ism qo'yganini ham munajjimlarning yuqoridagi bashorati bilan bog'lash mumkin. Amir Temur Ulug'bek tarbiyasiga alohida e'tibor bergan va uni davlat ahamiyatiga molik tadbirlarda qatnashtirgan. Klavixoning qayd etishicha, Ulug'bek bobosining xorijiy elchilarni qabul qilish marosimlarida ishtirok etgan. 1404 yil Konigilda o'tkazilgan tantanalardaAmir Temur oltita nabirasining (jumladan, Ulug'bekning) nikoh to'ylarini o'tkazgan. To'yda Sohibqiron Ulug'bekka Toshkent, Sayram, Yangi (hoz. Taroz), Ashpara va Mo'g'ulistonni to Xitoy hududigacha suyurg'ol qilib bergan. Amir Temur O'trorda vafot etgan chog'da Ulug'bek ham o'sha yerda bo'lgan. Temuriylar o'nasida toju taxt uchun kurash boshlangan. O'trordan qaytgan Shohrux farzandlari - Ulug'bek va Ibrohim Sultonni amirlar poytaxt Samarqandga kiritmaydilar, ular Buxorodan panoh topishgan. Samarqand taxtini Xalil Sulton egallagan. Xurosonni boshqarib turgan Shohrux Ulug'bekka dastlab Andxo'y bilan Shibirg'onni, keyinchalik Xurosonning Tus, Xabushon, Kalot, Bovard, Naso, Yozir, Sabzavor va Nishopurdan iborat qismini boshqarishni topshirgan. 1410 yil Shohrux Movarounnahrni 0' z tasarrufiga kiritgach, uni idora etishni Turkiston viloyati bilan birga Ulug'bekka topshirib, Sohibqiron vasiyatini qayta tiklagan. Ulug'bek yosh (15 yosh) bo'lgani sababli amir Shohmalik unga homiy etib belgilangan. Lekin Shohmalikning raqibi - O'trordagi Shayx Nuriddin va Muhammad Jahongirning Hisordagi voliylari 1410- yil bahorida Ulug'bek va Shohmalikka qarshi chiqqanlar. Shu yilning yozida Shohrux ishtirokida bo' Igan jangda Shohmalik va Ulug'bek g' alaba qilganlar. 1411 yil sentabrda Shohrux Samarqandga kelib, Shohmalikni o'zi bilan Hirotga Olib ketgan va keyinchalik Xorazmga hokim qilib yuborgan (1413). Shu vaqtdan boshlab Ulug'bek Movarounnahrni mustaqil idora etishga kirishgan. Shohrux Movarounnahrda boshqa temuriy shahzodalarga ham mulk ajratgan edi. Chunonchi, Hisori Shodmonni Muhammad Sultonning o'g'li Muhammad Jahongir mirzoga, O'zgand viloyatini Umarshayrning o' g'li Amirak Ahmadga suyurg'ol qilgan edi. Biroq ular Ulug'bekka lobe edilar. 1414-15 yil ular o'ltasida ixtilof chiqib, Ulug'bek Amirak Ahmad ustiga qo'shin tongan va uni yenggan. Shohrux Amirak Ahmadni Xurosonga chaqirtirib Olgan; Qashg' ar ham to 1428 yilgacha Ulug'bekka tegishli bo'lgan. Ulug'bek o'z hukmronligi davomida 2 marla yirik harbiy yurish qilgan. Birinchisida 1425 yil Mo'g'uliston xoni Shermuhammad o'g'lon (1421-1425) o'zini mustaqil xon deb e'lon qilganda, Ulug'bek unga qarshi yurish qilib zafar qozongan. Ulug'bekning 2-yurishi Sig'noq shahri tom on bo'lgan. Sirdaryoning quyi havzasi Ulug'bek tasarmfida edi .Ulug'bek 1427 yil Sig' noq yaqinida uning mulkiga tahdid qilgan Baroq o 'g 'lon bilan to' qnashgan va mag'lubiyatga uchragan. Dushman Ulug'bekni ta'qib qilib, Samarqand oslonalarigacha kelgan . Movarounnahr xavf ostida qolganligi tufayli Shohrux Xurosondan katta lashkar tortib kelib xavfni banaraf etadi.

Другие задачи с этого варианта

1 2 3

Книга: Tarix fanidan imtixon savollariga javoblar 11 sinf
Билет/вопрос: №21

Абитуриентам

ЦТ, Беларусь

Сборники тестов, Узбекистан
DTM варианты
Онлайн ДТМ тестирование

Решебники

Физика
Математика

Онлайн тестирование

Английский язык
Русский язык
Математика
Биология
География
История

База знаний по предметам

Физика
Математика
Информатика
Литература
Английский язык
Русский язык
Химия
История
География
Биология

Все разделы